Manastir Uvac, srednjovekovni duhovni centar

Manastir Uvac smešten je u dnu kanjona reke Uvac na nadmorskoj visini oko 520 metara. Nalazi se u selu Stublo, na granici opština Čajetina i Priboj. Na velikom arheološkom lokalitetu 1994. godine otkrivene su i otkopane zidine crkve. Ceo manastirski kompleks Uvac je svedočanstvo o postojanju jednog velikog duhovnog centra u ovom kraju.

Ne postoje tačni podaci o tome ko je podigao manastir, ko ga je obnavljao niti kada je i koliko puta rušen. Na stranicama jedne crkvene knjige iz 1622. godine, došlo se do saznanja da je Hram posvećem Rođenju Presvete Bogorodice. Zato, zahvaljujući istraživanjima i radu Narodnog muzeja iz Užica, Manastir Uvac je uređen i stavljen pod zaštitu države.

Uvac je jedan od najteže prisupačnih srednjovekovnih manastira kod nas. U vreme patrijarha Pajsija to je svakako bio monumentalni manastirski kompleks, sa svim pomoćnim prostorijama, zgradama i uzornom ekonomijom. Poznato je da su manastir u vreme najvećeg uspona u prvoj polovini 17. veka posećivali mnogi putnici i visoki crkveni upravitelji. Manastir je nekoliko puta rušen i obnavljan, ali nije zapisano kada je doživeo poslednju kataklizmu, jer posle toga do naših dana nije obnavljan.

Međutim, ovaj moćni hram u dolini Uvca nije bilo lako srušiti iako su Turci više puta pokušavali, ali bilo je bezuspešno. Uglavnom je uvek neko od rušitelja stradao. Turcima je potom rečeno da manastir mogu srušiti jedino Srbi. Zatim su pronašli Srbe doseljenike koji su prema predanju Uvac lako srušili.

Rušenje manastira i nestajanje života iz pitome doline reke Uvca verovatno je razlog zbog kojeg smo lišeni važnih istorijskih podataka iz prošlosti ovog duhovnog centra.

Jedna značajna ličnost sprske crkve provela je izvesno vreme u ovom manastiru pod Crnim Vrhom. Bio je to temišvarski mitropolit Josif, za koga se pretpostavlja da je zaslužan za skrivanje riznice manastira Banja kod Priboja, verovatno pred očekivanom turskom najezdom.

Predanja, koja su načešće usmeno prenošena sa kolena na koleno, dovela su manastir Uvac u vezu sa zadužbinom Nemanjića. Priča se o Janji, sestri velikog župana Stefana Nemanje kojoj su navodno braća podigla manastir u zabiti gde će se zamonašiti i provesti ostatak života.

Danas, do manastira nije više toliko teško stići. Posle centra Zlatibora prema Priboju, sa glavnog puta se skreće desno, gde putokazi vode pored Ribničkog jezera, do sela Sublo. Posle centra sela, put se nastavlja prema manastiru Dubravi, a za Uvac se desno odvaja makadamski put koji je dobro označen do samog manastira. Od centra Zlatibora do manasitra ima oko 25 kilometara.

Da li ste posetili ovaj poznati manastir?