22 Feb

Da na Zlatiboru postoje brojna sela bogata tradicijom i znamenitostima to sigurno znamo, ali kako bi se bliže upoznali sa pravim životom na ovim selima i tradicijom koju neguju, kroz priču vas vodimo tamo.

Alin Potok

Alin Potok jeste naselje u Srbiji u opštini Čajetina u Zlatiborskom okrugu. Nalazi se na jugoistočnom delu zlatiborske visoravni.

Udaljeno je 30 kilometara južno od Užica, i petnaestak kilometara od Zlatibora. Tu protiče reka Katušnica koja izvire ispod Jedinog bora a uliva se u Veliki Rzav. Ime je dobila po katunama kojih je u njenom slivu bilo u srednjm veku i tada se zvala Katušnica.

Mesto zborište deli ovo selo na dva skoro jednaka dela. Tu se nalaze škola, prodavnica i kafana.

Alin Potok je idealno mesto za odmor kako starih tako i mladih. Izvorska voda je jedna od najboljih u Srbiji. U blizini se nalaze vodopadi u selu Gostilju. Ovo je selo sa prosečno 300 sunčanih dana u godini, mesto i cela okolina su bogati selenom.

Selo se pod sadašnjim imenom prvi put pominje 1812. godine. Verovatno je selo ili deo sela u tursko doba bio čitluk nekog Alije po kome je i dobilo ime. Pretpostavlja se da se u prošlosti zvalo Zborištica ili Zborišnica, jer nas sadašnji centralni deo sela sa nazivom Zborište na to upućuje.

Najčešće zanimanje u selu je stočarstvo ili zemljoradnja. Pored toga odlični su majstori za obradu drveta i većeg broja poljoprivrednih alata. I zbog toga je ovo selo veoma pogodno za razvoj seoskog turizma.

Rožanstvo

Rožanstvo je slikovito selo zlatiborskog kraja, na nadmorskoj visini od oko 870 metara sa oko 450 stanovnika koji se uglavnom bave poljoprivredom.

U selu Rožanstvo je posebno interesantna banja lekovite vode, Vapa. Ona je veoma pogodna za očna i kožna oboljenja. Temperatura joj je 17 stepeni preko cele godine. Kroz selo prolazi reka Prištavica na čijoj se desnoj obali nalazi jedna od najlepših pećina u Srbiji, Stopića pećina.

Postoji nekoliko legendi o nastanku imena Rožanstva, ali najviše se spominju četiri legende koje se prepričavaju među stanovnicima ovog sela.

Prva legenda govori da ime potiče od reči božanstvo, druga legenda pak kaže da je nastala od reči rožderstvo, što je na staroslovenskom rođenje, ali i Božić. Treća legenda kaže da su glumci prvi doseljenici u Rožanstvo povikali: pa ovo je pravo božanstvo, na šta je neko odgovorio: kakvo božanstvo, urožićemo se od rada pa će biti pravo rožanstvo, međutim četvrta legenda a možda i najrealnija jeste da je selo ime dobilo po sastavu tadašnjeg zemljišta – rožnice.

Porodica Milutinović-Simović koja je živela u selu od početka do sredine 19. veka je jedna od poznatih porodica iz sela Rožanstvo. Od ove porodice vodi poreklo današnja porodica Stakić.

Selo je veoma poznato po proizvodnji buradi i kaca.

Ukoliko želite da se upoznate sa tipičnim životom zlatiborskih sela kao i sa navikama njihovih meštana, Rožanstvo i Alin Potok su prava mesta za obilazak kada se nađete na Zlatiboru. Pored šetnje i vožnje biciklom upoznaćete se sa pravim seoskim navikama na Zlatiboru. A pored toga moći ćete da vidite kako to izgleda baviti se nekim starim zanatom i kako se njima vešto koriste meštani ovih sela.

Koja ste mesta obilazili na Zlatiboru i kakvi su vaši utisci?

12 Feb

Na području skoro čitavog zlatiborskog kraja, zanatstvo ima dugu tradiciju. Kako je ovaj kraj bogat šumom, preovlađivali su razni drvodeljski zanati kojima su se obezbeđivali određeni proizvodi za svakodnevnu upotrebu.

Korpari, kačari, kapari, šnajderi narodne nošnje, majstori liciderskih srca, vezilje tradicionalnog srpskog veza, tkalje, sve se to može videti na jednom mestu, na vašaru starih zanata koji se organizuje u zlatiborskom selu Sirogojno. Ovaj vašar se organizuje na prostoru muzeja na otvorenom “Staro selo”, cilje ove manifestacije je očuvati i obnoviti zaboravljene stare zanate. Takođe je ovo i dobar podsetnik na tradicionalne proizvode ovog dela Srbije.

Prvi podaci o zanatima nalaze se u srpskim vladarskim poveljama iz 14. veka, u popisima zanatlija koji se zajedno sa selima i imanjima dodeljuju određenim manastirima. U popisu stanovništva iz 1455. godine zabeležene su zanatlije: kovači, obućari, krojači, kožuhari, mesari, pekari, grnčari, klesari, kolari, vodeničari, krčmari i travari.

Dolaskom Turaka, pominju se novi zanati orijentalnog porekla – kujundžije, bravari, tabaci, ćurčije, berberi, kazandžije, sapundžije i mnogi drugi.

Zanatlije su bile organizoane u udruženja zanatlija, esnafa, koji su se starali o školovanju mladih i unapređenju zanata, vodili su brigu o članovima koji nisu mogli da privređuju. Školovanje i obuka su trajali godinama, šegrt je polagao ispit za kalfu a kalfa za majstora.

Tokom 19. veka nakon oslobađanja od turske okupacije, srpske zanatlije preuzele su primat u bavljenju starim zanatima. Krajem 19. veka potrebe za zanatskim proizvodima se smanjuju zbog pojave pristupačne indrustrijske robe. Zanatska proizvodnja je slabila i izumirala, a u prvim decenijama 20. veka uslužne delatnosti sve više postaju osobenost gradskih varoških zanatlija.

Bačvarski zanat

Bačvar je čovek koji pravi burad, bačve i kace. U njima se drži vino, rakija, pivo ili sir, kajmak, kupus, turšija.
Za burad se koristi drvo različitog porekla, bagrem, dud, hrast, ali hrastovo je najcenjenije. Pre svake upotrebe burad se peru i sumporišu protiv gljivica.

Dok je Srbija između dva svetska rata bila među najvećim evropskim izvoznicima vina, rakije, džemova i pekmeza transport se upravo obavljao u buradima. Ovaj zanat je nekada spadao u pčelarske delatnosti. Poput mnogih drugih zanata i ovaj je danas u izumiranju. Potražnja za takvom vrstom proizvoda na tržištu je slaba jer se uglavnom koriste fabrički izrađeni proizvodi.

Kazandžija

Kazandžija je zanatilja koj pravi kazane i drugo bakreno posuđe. Uglavnom kazane za rakiju, ali takođe i kazane za spremanje hrane, džezve i druge proizvode. Deo posude u kome će se nalaziti hrana se kalajiše jer je oksid bakra otrovan. Ovaj zanat je jedan od najstarijih u Srbiji.

U Evropi se kroz čitav srednji vek koristilo zemljano posuđe. Balkan na koji su bakreno posuđe doneli Turci bio je jedini deo Evrope na kome se ovo posuđe proizvodilo i upotrebljavalo.

Licidar

Licidar je osoba čije je zanimanje pravljenje licidarskih kolača. Ovo zanimanje je ranije bilo veoma rasprostranjeno u našim krajevima. I danas se prave i predstavljaju jedan od najelpših suvenira.

Licidarski kolači su više za gledanje nego za jelo. Njihova osnovna namena jeste da budu ukras i da se okače na zid ili oko vrata.

Od davnih vremena med, brašno i mirišljavi začini čine osnovni sastav medenog testa, od kojeg se prave liciderski kolači, a zanatlije koji ih prave su licitari. U Srbiji se ovaj zanat javio tek u drugoj polovini 19. veka.

Sećate li se vi nekih starih zanata vaših predaka? Ili možda i sami negujete tradiciju, i bavite se starim zanatima?

02 Feb

Specijalitet nastao sušenjem mesa na dimu. Zbog svog specifičnog ukusa i neobičnog načina dobijanja, jedan je od najoriginalnijih proizvoda koji dolazi iz čuvenog sela Mačkat, na Zlatiboru.

Glavni atributi ove pršute su pre svega kvalitet i ljubav. Jer sve što nastaje sa puno ljubavi, jeste kvalitetno, cenjeno i čuveno! Pa tako i naša Pršutijada koja se svake godine održava u selu Mačkat. Ovo dešavanje poseti preko 10.000 posetilaca iz čitave zemlje.

Obožavaoci i poštovaoci dobrog ukusa sušenog mesa ovakav sajam ne propuštaju. Tamo se uz slatke zalogaje pije rakija, koja greje dušu a ne samo telo. Pa upravo ova hrana ima dušu, inače nikada i ne bi bila toliko poznata.

Prava je prilika da sada u periodu od 02.02.2018. do 04.02.2018. posetite čaroliju ukusa na Pršutijadi u Mačkatu. Možete razgovarati, družiti se i poneti sa sobom neko dobro parče pršute za radost cele porodice.

Nezaobilazan deo zlatiborske kulture ća zadovoljiti sva vaša čula, bogatstvom ukusa i gostoprimstvom meštana.

Pored izlaganja i prodaje suvomesnatih proizvoda, propratni program čine i predavanja iz oblasti ruralnog razvoja i kulturno-umetnički program.

Petak, 2. februar

11:00h

• svečano otvaranje sajma i proglašenje pobednika
• trubački orkestar Igora Mitrića, Sirogojno
• kulturno-umetnički program

Subota, 3. februar

12:00h nastup izvornih pevačkih grupa

Nedelja, 04.februar

15:00 izvlačenje dobitnika nagradne igre

18:00 zatvaranje sajma

25 Jan

Jablanica je seosko naselje u Srbiji u opštini Čajetina u Zlatiborskom okrugu. Nalazi se jugozapadno od Čajetine i prostire se dolinom istoimene reke koja izvire ispod Tornika, uliva se u Crni Rzav koji sa Belim Rzavom dolazi sa Tare.

Ovo selo poznato je po tome što se u njemu nalazi jedna od retkih drvenih crkava, crkva brvnara. Ova crkva je sagrađena 1838. godine. U sklopu crkvenog kompleksa nalaze se sobrašice, zapravo, to su male drvene zgradice koje su podizali imućniji domaćini i koje su njima i njihovim gostima služile prilikom održavanja crkvenih sabora.

U ovom selu se takođe održava poznata manifestacija pod imenom seoski višeboj.

Jablanički višeboj predstavlja autentičnu zlatiborsku manifestaciju koja je nastala u želji da se tradicionalni zanati, veštine i sportovi otrgnu od zaborava. Ovo selo koje je veoma bogato borovom i bukovom šumom uslovilo je to da se meštani prevashodno bave proizvodnjom drvene građe.

U seoskom višeboju nadmetanje se odvija u više sportskih disciplina kao što su: čobanski skok u dalj, skok u vis, bacanje kamena sa ramena, jahanje konja. Tu su takođe takmičenja u veštinama poput: seča trupaca uspravnom ručnom testerom, seča trupaca običnom testerom, prevlačenje trupaca volovima. Ova popularna vuča na vlaci kako se drugačije zove privlači najveću pažnju. Da bi se takmičar priključio takmičenju potrebno je da poseduje dorbo utreniran par volova. Volovi zatim vuku borov trupac težine blizu dve tone pri čemu vlasnik ne sme da ih udara tokom vuče. Pobednik je onaj ko za najkraće vreme prevuče trupac do cilja.

Ova manifestacija svake godine privlači sve više posetilaca, koji ostaju impresionirani ovim zaboravljenim sportskim nadmetanjima. Mnogi imaju priliku da po prvi put vide veštine i zanate koji su skoro pa izumreli. Ali poseta ovom mestu vas upoznaje i sa tradicijom i običajima, načinom života zlatiborskih seljaka. Tu je bogat kulturni program za vreme kojeg nastupaju folklorne grupe i pevači iz vika što dodatno dočarava samo atmosferu tradicionalnog zlatiborskog sela.

Kako se vama čini ova poznata manifestacija, da li ste nekada učestvovali ili posetili ovaj događaj?

19 Jan

Sjenica je gradsko naselje u opštini Sjenica u Zlatiborskom okrugu. Današnji grad se razvio iz srednjovekovnog trga i karavanske stanice Senice na Drinskom putu. Nalazio se u župi Senica i u njoj je bio jedan od dvorova Nemanjića u srednjovekovnoj Srbiji.

Naselje se smestilo u blagoj kotlini sa svih strana okruženoj planinama, na obalama rečice Grabovice. Geografski je i ekonomski centar Pešterske visoravni koja je najveća visoravan na Balkanu i jedna od većih u Evropi.

Površina opštine je 1056 kilomerara kvadratnih, i po tome je jedna od većih opština u Srbiji. Prosečna nadmorska visina Pešterske visoravni je između 1.100 i 1.200 metara. Sjeničku kotlinu čine njen obod i Sjeničko polje koji ima nižu nadmorsku visinu za 100 do 150 metara od Pešterske visoravni. Na Sjeničko-pešterskoj visoravni su prisutne specifične hidrometeorološke karakteristike pa se zbog toga pojavljuju ekstremno niske temperature i leti i zimi.

Sjenica je u Evropi poznata kao veoma hladan kraj, pa se u zimskim danima često ubraja u najhladnija mesta Evrope. Kompleks Sjeničko-pešterske visoravni je pretežno planinskog karaktera. Godine 2005. je izmerena najniža temperatura od -42 stepena. U odnosu na sve ostale gradove u Srbijil, Sjenica je jedan od najhladnijih gradova.

Prvi put se Sjenica spominje 1253. godine u povelji kralja Uroša Nemanjića kao mesto na dubrovačkom putu, gde su pristajali i plaćali carinu dubrovački trgovci. Oslobođenje Sjenice Srbi su pokišali tokom Bečkog rata. Zbog svog geostrateškog i političkog položaja u 19. veku, Sjenica je smatrana veoma važnom tačkom, pa su prema njoj bile usmeravane vojne operacije. Poseban Sjenički sandžak je nastao 1902. godine, nakon preuređenja Novopazarskog sandžaka.

Sam grad Sjenica oslobođen je 24. oktobra 1912. godine od strane srpske vojske. Prema sporazumu između savezničkih država, veći deo Sjeničkog sandžaka, uključujući i sam grad, pripao je Srbiji, dok je manji deo pripao Crnoj Gori.

Kroz grad i u njegovoj neposrednoj blizini protiču četiri reke: Uvac, Vapa, Grabovica i Jablanica, od koji se formira Sjeničko jezero. Ovaj grad raspolaže i sportskim terenima idealnim za zimske sportove a posebno za alpske i nordijske sportove koji se nalze na Radišića brdu, Babinjači i Jadovniku. 2015. godine je izgrađen ski centar Žari sa stazama za nordijsko skijanje i biatlon kao i stazom za alpsko skijanje.

Sjenički nordijci jedni su od najboljih u zemlji i osvajači su priznanja sa mnogih domaćih i međunarodnih nordijskih takmičenja.

Ako ste ljubitelj netaknute prirode, starih običaja, tradicionalnih jela, neobičnih ljudi i skoro zaboravljenog načina života, Pešter je idealno mesto za vas. Pešterska visoravan raspolaže velikim turističkim potencijalom, posebno kada je reč o seoskom turizmu i o turizma posebnih interesa, kao što je lov, ribolov, planinarenje, planinski biciklizam i drugi vid sporta i rekreacije.

28 Dec

Među spomenicima koji se nalaze u okolini Užica posebno se ističe memorijalni kompleks na Kadinjači koji se nalazi 14 kilometara zapadno od Užica. Ovaj spomenik je posvećen borcima užičkog Radničkog bataljona koji su se žrtvovali 29. novembra 1941. godine. Pružili su otpor moćnom neprijatelju koji je u tom periodu sprovodio ofanzivu na oslobođenu teritoriju “Užičku republiku”. Borci Radničkog bataljona hrabro su stradali protiv nemačkih snaga tokom bitke kod Kadinjače.

Serija događaja koja je dovela do ove bitke započeta je 1941. godine kada su partizani oslobodili region oko grada Užica, koji je ranije bio pod kontrolom nemačke okupirane Srbije. Kao odgovor na ovu akciju Partizana, Nemci su ušli u akciju “Operacija Užice” što je bio prvi nemački anti-partizanski napad u Drugom svetskom ratu.

Užičkom Radničkom bataljonu 28. novembra zajedno sa dve partizanske jedinice iz Posavine i Orašja nad kojim je komandovao Andrija Đurović naređeno je presretanje 342. nemačke pešadijske divizije koja je bila primećene u pravcu ka planini Kadinjača, na samo 14 kilometara od Užica. Pre nego što je nemačka vojska uspela da stigne do planinskog grebena presrele su ih partizanske snage. Nemačka pešadija koja je bila sastavljena od preko 3.000 vojnika bila je daleko moćnija od 400 boraca Partizanskog radničkog bataljona. Gotovo svi pripadnici Radničkog bataljona su ubijeni u borbi ali ipak su se borili skoro šest sati čime su dali dovoljno vremena za povlačenje civila partizanskog rukovodstva izvan Užica na sigurno mesto.

Iako je do kraja dana Užice bilo osvojeno od strane nemačkih i četničkih vojnika, nemačka celokupna misija je bila neuspeh, jer su partizanske snage imale dovoljno vremena da napuste grad i pobegnu u Sandžak. U masovnom gubitku života Partizana samo su dva nemačka vojnika poginula. Ovi događaji u bici i pad Užica prikazani su u filmu “Užička republika” koju je režirao srpski režiser Žika Mitrović.

U blizini vrha planine Kadinjače 1952. godine je izgrađen skroman kameni piramidni spomenik veličine 11 metara pod kojim je izgrađena grobnica u kojoj se nalaze posmrtni ostaci svih koji su poginuli tokom borbe 1941. Godine.

Međutim, krajem 1962. godine grupa veterana i jugoslovenska vlada smislili su plan za izgradnju značajnijeg memorijalnog kompleksa koji bi se dodao kamenoj piramidnoj kripti. Nakon dugog procesa planiranja dizajner Miodrag Živković i arhitekta Aleksandar Đokić su rešili da naprave spomenički kompleks. Formalno je otvoren 1979. godine i otvaranju je lično prisustvovao Josip Tito i tom činu je takođe prisustvovalo preko 100.000 ljudi.

Na Memorijalnom spomeniku su zapisani stihovi Užickog pesnika Slavka Vukosavljeviċa:

“Rođena zemljo jesi li znala
tu je poginuo bataljon ceo
crvena krv se prolive tada
kroz snežni pokrov hladan i beo
noċu je i to zavejo vetar
ipak na jugu vojska korača
pao je četrnaesti kilometar
ali nikad neċe Kadinjača!”

Više hiljada posetilaca godišnje dolazi da poseti ovu lokaciju, gde se takođe redovno održavaju mnogi godišnji komemorativni događaji.

28 Dec

Murtenica je najveći masiv planine Zlatibor, proizilazi iz manjeg ali poznatijeg zlatiborskog masiva Čigota. Obuhvata jugo-istočni deo Zlatibora i pruža se od Borove glave i obuhvata sela Dobroselicu, Jablanicu i Stublo. Pokrivena je borovom i brezovom šumom, i to je ujedno i najšumovitiji deo Zlatibora u podnožju Murtenice.

Najviši vrh Murtenice je Brijač sa 1480 metara nadmorske visine i čini drugi vrh Zlatibora po visini posle Tornika. Murtenica danas svojim većim delom spada u okvire opštine Nove Varoši, nazivaju je još i Gornji Zlatibor.

Selo Jablanica

Jablanica se prostire dolinom istoimene reke. Reka Jablanica izvire ispod Tornika, a uliva se u Crni Rzav. U ovom selu živi 796 punoletnih stanovnika, a prosečna starost iznosi 46 godina. Međutim, poslednjih desetak godina život se vratio u Jablanici. Za vreme praznika posebno se dolazi u selo, i mladi i stari. A meštani uvek pripreme dobrodošlicu.

Nedaleko se održava poznati junski Višeboj, tokom koga se oživljavaju stare sportsko-viteške discipline.

Ovde se nalazi jedna od retkih drvenih crkvica, crkva brvnara koja je sagrađena je 1838. godine. Oltar je zaokrugljen, a vrata imaju interesantnu ornamentiku. U sklopu crkvenog kompleksa su sobrašice: sofre, šatre, čardaci, kako su ih nekada zvali. To su male drvene zgradice koje su podizali imućniji domaćini i koje su njima i njihovim gostima služile prilikom održavanja crkvenih sabora. U zlatiborskom i užičkom kraju još se jedino ovde mogu videti ovakvi građevinski objekti koji svedoče o nekadašnjem graditeljstvu. Najbolji majstori, zna se, bili su Osećani iz Osata, preko Drine i oni su gradili ovakve objekte širom Srbije.

Meštani pričaju da postoji legenda i da je u doba Turaka bilo tako da ako neko ubije jednog Turčina, dve srpske glave moraju da plate za to. I neko je ubio jednog Turčina, a meštani, isprepadani, uperili su prstom u Maru, koja je bila izbeglica iz Štrbaca i tu je došla sa svoja dva sina. Turci su ih za osvetu obesili obojicu. Nakon nekoliko vekova, Jablaničani su podigli spomenik Marinim nevinim sinovima.

Takođe je podignut spomenik majoru Vasiliju Lukoviću i palim borcima u bici na Cigli 1914. godine.

Jablanica je još poznata po izvoru Bela Voda. Radi se o hiperalkalnoj podzemnoj vodi, koja je veoma rekta u svetu tako da se i ovaj izvor svrstava u jedan od retkih na svetu. Ova lekovita voda se koristi za oboljenje kože, očiju, kod upale bubrega, gastritisa, ekcema, hepatitisa i psorijaze.

Da li ste posetili Jablanicu i njen lekoviti izvor?

28 Dec

“Botaničar svetskog glasa, jedno od najvećih imena naše nauke i kulture, osnivač mnogih naučnih disciplina, Josif Pančić je naučnik koji je najbolje poznavao i opisao floru Srbije. Lekar po pozivu a botaničar po naklonosti”.

Prva i možda jedina asocijacija kod ljudi kada čuju ime Josifa Pančića jeste “omorika” koju zovemo “Pančićeva omorika”. Ona raste isključivo na Tari i u nekoliko kanjona sliva reke Drine u Bosni i Srbiji, te je zato po botaničkoj terminologiji endemit, vrsta koja na celom svetu raste samo na jednom jedinom mestu i to na ograničenom prostoru. To je nesumnjivo najveće Pančićevo otkriće iz botaničkog aspekta, jer u 19. veku otkriće novog drveta u Evropi je priličan podvig, zato što baš ta flora drvenastih biljaka je bila prilično poznata.

Josif Pančić je rođen 17. aprila 1814. godine u Bribiru, u Hrvatskoj. Roditelji su mu bili Pavle i Margarita. Osnovnu školu je pohađao u Gospiću, u Lici, a gimnaziju u Rijeci. Nastavio je da se školuje u Zagrebu, gde je išao u visoku školu. Upisao je medicinu na univerzitetu u Pešti i doktorirao 1842. godine. Tokom studija se izdržavao tako što je davao privatne časove iz francuskog i italijanskog jezika.

Josif Pančić je posle fakulteta radio kao privatni lekar u Budimu. Kako nije mogao da živi od novca koji je zaradio kao privatni lekar, Pančić odlazi u Banat, gde je radio kao lekar i nastavnik u jednom rudniku. Pored svog posla, Pančić je skupljao biljke i proučavao floru tih krajeva. U svojim proučavanjima je otišao do Beča, gde je upoznao Franju Miklošića i Vuka Karadžića. Vuk je Pančića uputio u Srbiju, jer je tamo nedostajalo učenih ljudi i lekara. Pančić je otputovao u Srbiju 1846. godine. Kako je došao po preporuci Vuka Karadžića, koji je imao dosta neprijatelja, Pančić nije bio lepo primljen i nije dobio radno mesto koje je želeo. Dok je čekao na postavljenje, obilazio je užički kraj i izučavao biljni svet.

U to vreme je u neposrednoj okolini Jagodine vladao trbušni tifus. Avram Petronijević, ministar inostranih poslova i vlasnik fabrike stakla, pozvao ga je da privremeno boravi u toj oblasti i pomogne u suzbijanju bolesti. Pančić je prihvatio posao i za pola godine uspešno suzbio bolest.

Tokom svog boravka tamo, upoznao se sa biljnim svetom Jagodine, Belice i Crnog vrha. Stanovnici Jagodine su veoma zavoleli Pančića zbog njegove marljivsti i savesnosti, i kada je on dobio ponudu za radno mesto u Negotinu, oni mu nisu dozvolili da ih napusti. Pančić je postavljen za okružnog jagodinskog lekara u početku 1847. godine, a već u novembru je bio premešten u Kragujevački okrug.

Za vreme boravka u Jagodini upoznao je Ljudmilu, ćerku barona inženjera Kordona. Venčali su se u januaru 1849. godine u pravoslavnoj crkvi u Ćupriji.

Kada je 1855. godine prvi put čuo da u Zapadnoj Srbiji postoji posebna vrsta četinara – omorika, Pančić se ozbiljno posvetio pronalasku ovog do tada nepoznatog drveta. Bilo mu je potrebno narednih desetak godina da je pronađe na planini Tari. Ovaj četinar, u njegovu čast, nosi naziv Pančićeva omorika.

Tokom svog višegodišnjeg rada otkrio je 102 i opisao oko 2500 biljnih vrsta. Takođe, proučavao je ptice i ribe i otkrio dve vrste skakavca. Bio je otac ekologije u Srbiji, prvi je naučno opisao, obradio i sistematizovao njenu floru.

Umro je 25. februara 1888. Po njemu je imenovan i Pančićev vrh, najviši vrh na planini Kopaonik, gde se nalazi i mauzolej u kom je sahranjen 1951. godine.

27 Dec

Manastir Uvac smešten je u dnu kanjona reke Uvac na nadmorskoj visini oko 520 metara. Nalazi se u selu Stublo, na granici opština Čajetina i Priboj. Na velikom arheološkom lokalitetu 1994. godine otkrivene su i otkopane zidine crkve. Ceo manastirski kompleks Uvac je svedočanstvo o postojanju jednog velikog duhovnog centra u ovom kraju.

Ne postoje tačni podaci o tome ko je podigao manastir, ko ga je obnavljao niti kada je i koliko puta rušen. Na stranicama jedne crkvene knjige iz 1622. godine, došlo se do saznanja da je Hram posvećem Rođenju Presvete Bogorodice. Zato, zahvaljujući istraživanjima i radu Narodnog muzeja iz Užica, Manastir Uvac je uređen i stavljen pod zaštitu države.

Uvac je jedan od najteže prisupačnih srednjovekovnih manastira kod nas. U vreme patrijarha Pajsija to je svakako bio monumentalni manastirski kompleks, sa svim pomoćnim prostorijama, zgradama i uzornom ekonomijom. Poznato je da su manastir u vreme najvećeg uspona u prvoj polovini 17. veka posećivali mnogi putnici i visoki crkveni upravitelji. Manastir je nekoliko puta rušen i obnavljan, ali nije zapisano kada je doživeo poslednju kataklizmu, jer posle toga do naših dana nije obnavljan.

Međutim, ovaj moćni hram u dolini Uvca nije bilo lako srušiti iako su Turci više puta pokušavali, ali bilo je bezuspešno. Uglavnom je uvek neko od rušitelja stradao. Turcima je potom rečeno da manastir mogu srušiti jedino Srbi. Zatim su pronašli Srbe doseljenike koji su prema predanju Uvac lako srušili.

Rušenje manastira i nestajanje života iz pitome doline reke Uvca verovatno je razlog zbog kojeg smo lišeni važnih istorijskih podataka iz prošlosti ovog duhovnog centra.

Jedna značajna ličnost sprske crkve provela je izvesno vreme u ovom manastiru pod Crnim Vrhom. Bio je to temišvarski mitropolit Josif, za koga se pretpostavlja da je zaslužan za skrivanje riznice manastira Banja kod Priboja, verovatno pred očekivanom turskom najezdom.

Predanja, koja su načešće usmeno prenošena sa kolena na koleno, dovela su manastir Uvac u vezu sa zadužbinom Nemanjića. Priča se o Janji, sestri velikog župana Stefana Nemanje kojoj su navodno braća podigla manastir u zabiti gde će se zamonašiti i provesti ostatak života.

Danas, do manastira nije više toliko teško stići. Posle centra Zlatibora prema Priboju, sa glavnog puta se skreće desno, gde putokazi vode pored Ribničkog jezera, do sela Sublo. Posle centra sela, put se nastavlja prema manastiru Dubravi, a za Uvac se desno odvaja makadamski put koji je dobro označen do samog manastira. Od centra Zlatibora do manasitra ima oko 25 kilometara.

Da li ste posetili ovaj poznati manastir?

21 Dec

Stara čaršija u Ivanjici je naziv za deo koji je skoncentrisan oko centra grada, koja je proglašena 1987. godine za nepokretno kulturno doba kao prostorno kulturno-istorijsku celinu od velikog značaja. Centar grada, pre svega glavna ulica Milinka Kušića, zadržao je autentičan izgled kao iz polovine 19. veka.

Jeremića kuća je jedna od najstarijih objekata u Staroj čaršiji, od dvanaest zgrada koje su ostale sačuvane posle požara. To je kuća na dva sprata u čijem se prizemlju nalazila zanatska radnja, dok je na spratu bio prostor za stanovanje. Možete je pronaći na kraju šetališta i predstavlja prepoznatljiv znak Ivanjice.

Takođe, u okviru Stare čaršije, nalazi se i “Kušića han”. Ovaj objekat predstavlja spomenik seoskog neimarstva Moravičkog kraja. Građen je u stilu planinskih kuća od kamena i drveta. Služio je kao konačište kiridžijama, koji su tu prolazili idući iz Sandžaka i sa ZLatibora. Preko puta Kušića hana nalazi se Spomenik revolucije, najveći mozaik na prostoru bivše Jugoslavije. Autor ovog spomenika je jugoslovenski slikar Đorđe Andrejević Kun. U radu su mu pomagale tadašnje mlade kolege, a kasnije afirmisani umetnici Nada Hude, Miloš Gvozdenović i Ljuba Lah. O umetnicima je ostavljen zapis na ploči koja se nalazi na severnoj strani spomenika.

Spomenik se nalazi na pravouganom postamentu načinjenom od ploča belog mermera. Sa prednje strane se nalazi mozaička predstava koja je urađena od sitno glaziranih keramičkih pločica koja predstavja skup revoluconara u borbenom jurišu. Sa strane su postavljene mermerne žardinjere. Ovaj spomenik je otkriven 1957. godine.

Stara čaršija u Ivanjici je decenijama unazad bila kulisa za snimanje filmova i serija u zlatno doba jugoslovenske kinematografije. Promociju Stare čaršije, kao mesta za snimanje filmova, započela je Soja Jovanović snimanjem prve filmske verzije “Sumnjivog lica” Branislava Nušića, pedesetih godina prošlog veka. Zatim je Zdravko Šotra snimio čuveni serijal “Više od igre” i nakon toga film “Sok od šljiva”, “Užička republika” i tako redom. Ovoj filmskoj epohi naročito je pogodovao autentičan ambijent varošice iz 19. veka, pa je Ivanjica u jednom periodu imala naziv “mali Holivud”.

Centar Ivanjice sličan je beogradskoj Skadarliji, ali meštani ove varoši nikada ne bi napravili takvo poređene. Radije bi rekli obrnuto jer je tradicija na njihovoj strani. Još od davnina ljudi su se okupljali u kafanama u centru grada, na čašicu razgovora.

I danas, leti sve vrvi od domaćih šetača, ali i turista koji vole da se pomešaju sa tom veselom masom.